گستره جغرافیائی بیماری آنفلوانزای طیور H5n1

چکیده ارزیابی وضعیت بیماری و تبعات آن در بهداشت انسانی



گزارش مسئولان دولتی روسیه و قزاقستان به سازمان جهانی بهداشت دام OIE) ( در اواخر جولای 2005 از گسترش محدوده جغرافیائی ویروس H5N1 حکایت می کند. هر دو کشور از شیوع بیماری در اواخر جولای گزارش داده و تأئید کردند که ویروس H5N1 عامل شیوع آن در اوائل ماه آگوست سال جاری میلادی بوده است. مرگ و پرندگان مهاجر آلوده به ویروس نیز گزارش شده است. بروز این بیماری در هر دو کشور به تماس بین طیور اهلی و طیور وحشی آبی از طریق استفاده از منابع آب آشامیدنی مشترک نسبت داده شده است.

اینها نخستین موارد شیوع بیماری آنفلوانزای فوق حاد H5N1 گزارش شده از سوی دو کشوری بوده است که قبلاً پاک تلقی می شدند.

شیوع H5N1 در طیور روسیه که ابتدا به منطقه سیبری محدود می شد، به صورت پیشرونده ای به سمت غرب آن کشور سرایت کرد و 6 منطقه اداری را در برگرفت. در قزاقستان روستاهای مجاور منطقه آلوده در سیبری این بیماری را در طیور خود تجربه کرده اند. تاکنون بیماری در این دو کشور چندین مرغداری بزرگ و نیز گله های کوچک طیور خانگی را در برگرفته و نزدیک به 120000 قطعه مرگ یا انهدام طیور در روسیه و 9000 قطعه در قزاقستان تلفات داشته است.

در اوائل آگوست سال جاری میلادی ، کشور مغولستان بدنبال مرگ 89 پرنده مهاجر در دو دریاچه در مناطق شمالی آن کشور موضوع را به صورت گزارش اضطراری به OIE اعلام نمود و ویروس آنفلوانزا نوع A به عنوان عامل آن شناخته شد اما سویه ویروس هنوز مشخص نشده است. نمونه گیری انجام و به آزمایشگاههای مرجع WHO ارسال شده که درحال بررسی است. به علاوه در اوائل ماه آگوست شیوع آنفلوانزا H5N1 در طیور منطقه تبت چین شناسائی شد.

در تمام موارد اخیر، مسئولان اقدامات کنترلی خود منطبق با دستورالعمل های فائو و OIE را اعلام نمودند. تاکنون هیچ مورد انسانی شناسائی نشده است، نظارت و مراقبت شدید است و شایعات توسط مسئولان محلی در حال بررسی است.

شیوع بیماری در روسیه و قزاقستان ثابت نمود که گستره ویروس H5N1 از کانون اولیه خود در کشورهای جنوب شرقی آسیا که از اواسط سال 2003 آغاز شد، فراتر رفته است. علیرغم اقدامات کنترلی شدید، فائو هشدار داده است که ویروس در بسیاری از مناطق ویتنام ، اندونزی و بعضی از مناطق کامبوج ، چین، تایلند و احتمالاً لائوس شناسائی و کشف شود. شیوع بیماری در آسیای جنوب شرقی که موجب مرگ یا انهدام بیش از 150 میلیون قطعه طیور شد آثار و عوارض ناگواری برای بخش کشاورزی و بویژه برای بسیاری از مرغداران روستائی که متکی به درآمد و غذای حاصل از پرورش گله هایی کوچک طیور خانگی هستند، دربرداشته است. موارد انسانی ، که بسیاری از آنان در مناطق روستائی تماس مستقیم با طیور بیمار یا مرده داشته اند در 4 کشور ویتنام ، تایلند، کامبوج و اندونزی تأئید شده است. فقط موارد اندکی از انتقال بیماری از انسان به انسان ثبت شده است. شیوع بیماری آنفلوانزای طیور H5N1 در ژاپن، مالزی و کره جنوبی با موفقیت کنترل شده است.

سازمان جهانی بهداشت (WHO) درخصوص عملی نبودن کنترل عفونت در جمعیت طیور وحشی و عدم اقدام در این خصوص با OIE و فائو هم عقیده است. مدتهاست که پرندگان آبی وحشی به عنوان مخزن طبیعی تماس ویروس های آنفلوانزای A شناخته شده اند. پرندگان مهاجر می توانند ناقل این ویروس ها به فرم تحت حاد و در ساخت های طولانی باشند، اما معمولا علائم بیماری را نشان نمی دهند و مرگ ناشی از آن در این دسته از پرندگان نادر است. به همین ترتیب بروز مواردی که ویروس های آنفلوانزای فوق حاد طیور در پرندگان مهاجر جدا شده باشد، نیز نادر است لذا نقش این پرندگان در گسترش آنفلوانزای فوق حاد همچنان نامعلوم است.

مرگ دسته جمعی پرندگان مهاجر بدلیل آنفلوانزا نظیر موردی که در اواخر ماه آوریل جاری در منطقه دریاچه Quinghai در مرکز چین که در آن 6000 قطعه طیور جان باختند، غیرعادی تلقی می شود. تحقیقات منتشره در ماه جولای حاکیست که ویروس H5N1 درگیر در این اپیدمی ، همانند ویروس های در گردش در آسیای جنوب شرقی در دو سال اخیر است.

تجزیه و تحلیل مشخصات ویروس های آنفلوانزای روسیه که اخیراً در سایت OIE منتشر شده است حاکی از شباهت آشکار آن با ویروس های جدا شده از پرندگان مهاجر در جریان شیوع بیماری در منطقه دریاچه Quinghai چین است. نمونه برداری از پرندگان مهاجر درگیر بیماری در مغولستان در شفاف سازی این موضوع مؤثر می باشد. بررسی گسترش و تکامل ویروس H5N1 در طیور و مقایسه این نتایج با مشخصات ویروس H5N1 قبلی، اقدامی اساسی در ارزیابی خطر بروز اپیدمی فراگیر (پاندمیک) آنفلوانزا بشمار می آید.



مشکلات برای بهداشت انسانی

شیوع آنفلوانزا در روسیه و قزاقستان توسط ویروسی بوقوع پیوست که بطور مکرر توانائی خود را در هنگ کنگ در سالهای 1997 و 2003 و در جنوب شرقی آسیا در سال 2004 در آلوده کردن انسان به منصه ظهور رسانده و موجب بروز نوع حاد بیماری یا مرگ و میر شده است. چنین خطری از بروز موارد انسانی در مناطقی که به تازگی به سویه H5N1 آلوده شده اند ، وجود دارد.

تاکنون اکثر موارد انسانی در مناطق روستائی روی داده و اغلب موارد انسانی (نه همه) در معرض تماس مستقیم با طیور مرده یا طیور بیمار بویژه هنگام کشتار، پرریزی طیور یا تهیه غذای طیور بوده اند. هیچ مورد انسانی در کارکنان مرغداری مشاهده نشده است. هیچ مورد انسانی در ارتباط با مصرف گوشت مرغ یا تخم مرغ که بدرستی پخته شده باشد، نبوده است.

عوامل مرتبط با تراکم طیور و سیستم های پرورش آن در کشورهای مختلف بر خطر احتمال بروز موارد انسانی تأثیر دارد. در جریان وقوع آنفلوانزای فوق حاد ناشی از سویه H7N7 در سال 2003 در هلند بیش از 80 مورد التهاب ملتحمه در کارکنان مرغداری و کسانی که با طیور تماس نزدیکی داشتند، مشاهده گردید. و یک نفر دکتر دامپزشک نیز فوت نمود. این واقعه که انهدام حدود 30 میلیون قطعه طیور را در پی داشت بر نیاز به تبعیت از هشدارهای فائو، OIE، WHO در هنگام اجرای اقدامات کنترلی در مرغداریهای درگیر در کشورهایی که اخیراً بیماری در آنجا شیوع یافته است، تأکید می نماید.

ارزیابی خطر اپیدمی فراگیر

احتمال بروز آنفلوانزای طیور فوق حاد H5N1 در کشورهای دیگر نمی تواند نادیده گرفته شود. WHO بر تشدید نظارت و مراقبت از آنفلوانزا در طیور و نیر پرندگان مهاجری که بطور دسته جمعی مرده باشند و اعمال محدودسازی توصیه شده توسط فائو و OIE نظر دارد. تشدید نظارت و مراقبت از موارد بیماری تنفسی در افرادی که سابقه تماس با طیور آلوده را دارند، درکشورهایی که سابقه شیوع آنفلوانزای طیور دارند توصیه شده است. نمونه برداری کلینیکی از انسان و طیور و ارسال آن به آزمایشگاههای مرجع WHO یا OIE/FAO ، امکان ارزیابی خطر اپیدمی فراگیر را فراهم آورده و به تداوم تحقیقات در ساخت واکسن کمک می نماید.

گسترش جغرافیائی فعلی ویروس ، موجب نگرانی است زیرا احتمال مواجهه انسان با ویروس را بالا می برد. هر مورد انسانی جدید امکان انتقال ویروس از طریق موتاسیون تطبیقی یا طبقه بندی مجدد (بازآرایی) را بهبود می بخشد. ظهور یک سویه H5N1 که به آسانی به افراد منتقل شود آغاز شیوع یک اپیدمی فراگیر است.

منبع : سایت WHO